12 Μαρτίου 2015

 Αυτό το άρθρο είναι συνέχεια του προηγούμενου, Η Αρχή Εξυγίανσης Ακυβέρνητη σε Φουρτουνιασμένη Θάλασσα.

 Η Αρχή Εξυγίανσης της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου (ΚΤΚ) – κατ΄ ακρίβεια το Διοικητικό της Συμβούλιο – και η Επιτροπή Εξυγίανσης – τρία μέλη του ιδίου Συμβουλίου – δεν λογοδοτούν σε κανένα, εκτός μεταξύ τους. Έχουν χειριστεί άτεχνα την εξυγίανση της Λαϊκής Τράπεζας, προκαλώντας τεράστια προβλήματα σε ολόκληρο τον εγχώριο τομέα και εσκεμμένα παρερμήνευσαν το Διάταγμα Εξυγίανσης για να απαλλοτριώσουν το κυπριακό υποκατάστημα της FBME. Στην προσπάθειά τους αυτή, έχουν προκαλέσει σχεδόν ολοκληρωτική κατάρρευση στην εμπιστοσύνη προς την κεντρική τράπεζα, σπατάλησαν ευκαιρίες για προστασία των καταθετών και των πιστωτών, και διακινδύνευσαν αποζημιώσεις εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ.

Κατά τη διάρκεια του τελευταίου εξαμήνου, αυτή η ιστοσελίδα, η fbmeltd.com έχει επιστήσει την προσοχή στις ενέργειες της Αρχής Εξυγίανσης και της τριμελής Επιτροπής της, οι οποίες έπαιξαν αυθαίρετα το Κυπριακό και διεθνές δίκαιο, τις κατευθυντήριες γραμμές της Επιτροπής της Βασιλείας για την τραπεζική εποπτεία και τις βέλτιστες παγκόσμιες πρακτικές. Εδώ, θα συνοψίσουμε τις αναφορές.

Στις 17 Ιουλίου 2014 (στην Κύπρο ενημερωθήκαμε στις18 Ιουλίου) η υπηρεσία του Υπουργείου Οικονομικών των ΗΠΑ, FinCEN εξέδωσε μια Ανακοίνωση Πορισμάτων και μια Ανακοίνωση Προτεινόμενων Κανονισμών ενάντια στην Τράπεζα FBME σε σχέση με υποτιθέμενες πρακτικές ξεπλύματος βρώμικου χρήματος. Στη συνέχεια, η FBME ζήτησε ανεξάρτητη εγκληματολογική έρευνα στις επιχειρήσεις της η οποία έδωσε απαντήσεις στους ισχυρισμούς της FinCEN. Οι συζητήσεις με τη FinCEN σχετικά με τις ανακοινώσεις συνεχίζονται στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Μόλις η FBME έλαβε γνώση των ισχυρισμών της FinCEN, η μητρική της εταιρεία πήρε άμεσα μέτρα και στις 18 Ιουλίου ενέπλεξε τους επί χρόνια νομικούς της συμβούλους, τους Hogan Lovells, για να εκπροσωπήσουν τα συμφέροντά της στο Αμερικανικό Υπουργείο Οικονομικών και ανακοίνωσε τη δέσμευσή της για την πλήρη και ανεπιφύλακτη συνεργασία. Την ίδια μέρα, η Τράπεζα FBME ζήτησε συνάντηση με την ΚΤΚ, προσκαλώντας της να επιβλέπει τη λειτουργία της έτσι ώστε να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη., ειδικότερα με τις ανταποκρίτριες τράπεζες όσον αφορά τη συμμόρφωσή της με όλους τους κανονισμούς για ξέπλυμα βρώμικου χρήματος.

Στις 21 Ιουλίου 2014, μία μόνο μέρα μετά που ανέλαβε, η ΚΤΚ ανακοίνωσε ότι η Αρχή Εξυγίανσης εξέδωσε διάταγμα δυνάμει των εξουσιών που της ανατίθενται από το άρθρο 2Α του Περί Εξυγίανσης Πιστωτικών και Άλλων Ιδρυμάτων Νόμου, 2013-2014, σύμφωνα με το οποίο έθετε το κυπριακό υποκατάστημα της FBME Bank Ltd υπό διαχείριση. Σκοπός του Διατάγματος ήταν η πώληση των εργασιών του υποκαταστήματος με στόχο την προστασία των καταθετών της FBME. Ουδεμία πώληση μέχρι σήμερα και ενδεχομένως καμία προστασία καταθετών.

Αυτός ο Νόμος Εξυγίανσης σχεδιάστηκε για αφερέγγυες τράπεζες ή αυτές που αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα ρευστότητας, όχι τράπεζες, όπως η FBME που είχε ρευστότητα 104% τη δεδομένη στιγμή. Αυτό σήμαινε ότι FBME ήταν οικονομικά σε μια πολύ υγιή και ισχυρή θέση, που επέτρεπε στην Τράπεζα να αποπληρώσει όλους τους καταθέτες χωρίς δυσκολία. Χρησιμοποιώντας αυτόν τον μη εφαρμόσιμο Νόμο Εξυγίανσης, η Αρχή Εξυγίανσης της ΚΤΚ παρερμήνευσε ψευδώς το νόμο για να προχωρήσει μια την επιθετική εξαγορά του υποκαταστήματος.

Ο Αριθμός 106 των Κατευθυντήριων Γραμμών της Βασιλείας, τις οποίες οι κεντρικές τράπεζες ενθαρρύνονται να ακολουθήσουν, λέει ότι «… είναι η ευθύνη του Διοικητικού Συμβουλίου και των ανώτερων διευθυντικών στελεχών μιας τράπεζας, όχι του επόπτη, να καθορίσει πώς η τράπεζα θα πρέπει να λύσει τα προβλήματά της». Ανεξήγητα, αυτό αγνοήθηκε από την Αρχή Εξυγίανσης μόλις την δεύτερη εργάσιμη μέρα της οικονομική κρίση. Η απόφασή της ήταν σαφώς βεβιασμένη και κακοσχεδιασμένη, αλλά επίσης υποδηλώνει άλλα κίνητρα.

Η Αρχή Εξυγίανσης όρισε έναν Διαχειριστή, το Ντίνο Χριστοφίδη, να διευθύνει το κυπριακό υποκατάστημα της FBME, καθ’ υπαγόρευση. Σε καμία περίπτωση δεν έχει προσπαθήσει να συνεργαστεί με τους ιδιοκτήτες και τους διευθυντές της Τράπεζας και έχει πολλές φορές απειλήσει διευθυντές και προσωπικό με απόλυση. Ανέλαβε ευθύνες πέραν των καθηκόντων του, ενώ σε άλλες περιπτώσεις απέφυγε ευθύνες που του αναλογούσαν. Επιπλέον, τη δεδομένη στιγμή του διορισμού είχε σοβαρά συγκρουόμενα συμφέροντα, κάτι το οποίο ακόμα και σήμερα εκκρεμεί.

 Με την ανάληψη της διεύθυνσης του κυπριακού υποκαταστήματος της FBME τον Ιούλιο του 2014, το υποκατάστημα έκλεισε για δύο ημέρες, και ακολούθως για ακόμη δύο ημέρες περισσότερο – το μέγιστο επιτρεπτό από το Νόμο Περί Εξυγίανσης. Στη συνέχεια, από τις 30 Ιουλίου μέχρι τις 2 Σεπτεμβρίου το υποκατάστημα σταμάτησε οποιεσδήποτε συναλλαγές και οι καταθέτες είχαν αποκλειστεί από το να έχουν οποιαδήποτε πρόσβαση σε κεφάλαια τους. Αυτό σημαίνει ότι το υποκατάστημα ήταν ουσιαστικά κλειστό για άλλες 34 μέρες – το οποίο δεν είναι σύμφωνο με το γράμμα και το πνεύμα του νόμου.

Η FBME Card Services, θυγατρική της Τράπεζας, αναγκάστηκε να αναστείλει τις εργασίες της στις 7 Αυγούστου. Αυτό έγινε διότι δεν ήταν σε θέση να λειτουργήσει χωρίς πρόσβαση στα χρήματα της που βρίσκονταν στην FBME – ένα άμεσο και σκόπιμο αποτέλεσμα των αποφάσεων της Αρχής Εξυγίανσης και του Διαχειριστή της. Τέσσερις ημέρες αργότερα, στις 11 Αυγούστου, η θυγατρική αναγκάστηκε να απολύσει 72 άτομα από το προσωπικό της. Πληροφορίες από τους κατόχους λογαριασμών της FBME αποκαλύπτουν ότι πολυάριθμες εταιρείες, τόσο στην Κύπρο όσο και διεθνώς, έχουν βρεθεί στην ίδια θέση, κλείνοντας επιχειρήσεις και απολύοντας εργαζομένους. Σίγουρα, αυτό δεν είναι αυτό που αναμένει κάποιος από μια Αρχή Εξυγίανσης.

Η Αρχή Εξυγίανσης αρνήθηκε να κοινοποιήσει τους λόγους του για τους οποίους ενήργησε με τον τρόπο αυτό ή να παραθέσει οποιοδήποτε σχέδιο ως προς τις μελλοντικές προθέσεις της. Αυτή η έλλειψη διαφάνειας, η οποία καταδικάστηκε ευρέως στην Κύπρο, ανάγκασε την FBME Ltd να δημιουργήσει αυτή την ιστοσελίδα, την fbmeltd.com, ως ένα τρόπο κάλυψης της ανάγκης πληροφόρησης. Περισσότεροι από 60.000 προσωπικοί υπολογιστές έχουν χρησιμοποιηθεί για αναζήτηση τακτικής ενημέρωσης. Στις 5 Σεπτεμβρίου η ιστοσελίδα έγινε στόχος επίθεσης που την έθεσε εκτός λειτουργίας. Εντός 48 ωρών επανορθώθηκε, αυτή τη φορά εκτός Κύπρου.

Υπήρξε μεγάλη ανησυχία διεθνώς. Στις 19 Αυγούστου, η Fitch Ratings εξέδωσε έκθεση εκφράζοντας την ανησυχία της για τη χρήση μέτρων εξυγίανσης κατά υποκαταστήματος ξένης τράπεζας. Η ΚΤΚ και η Αρχή Εξυγίανσης δεν έκαναν προσπάθειες να συντονίσουν τις ενέργειές τους με την τοπικό επόπτη της έδρας της FBME, την Τράπεζα της Τανζανίας (ΒΟΤ), παρά την πολύ ισχυρές συστάσεις των κατευθυντήριων γραμμών της Βασιλείας.

O Διαχειριστής που διορίστηκε από την Αρχή Εξυγίανσης ανακοίνωσε την 1η Σεπτεμβρίου ότι από την επόμενη μέρα, θα επέτρεπε την έναρξη συναλλαγών υπό περιορισμούς. Αυτό περιελάβανε μια βασανιστική διαδικασία κατά την οποία οι καταθέτες της FBME έπρεπε να παρουσιαστούν αυτοπροσώπως στην Κύπρο για να λάβουν πρόσβαση στους λογαριασμούς τους. Ποτέ δεν έδωσε εξηγήσεις για αυτό, ούτε γιατί 300 λογαριασμοί παρέμειναν παγοποιημένοι, κατά παράβαση κανόνων που λένε ότι καταθέτες που ανήκουν στην ίδια κατηγορία ενεργητικού θα πρέπει να τυγχάνουν ίσης διαχείρισης. Οι παγοποιημένοι λογαριασμοί αποδεσμεύτηκαν στις 6 Νοεμβρίου, και πάλι χωρίς καμία εξήγηση.

Με την έγκριση της Αρχής Εξυγίανσης, ο Διαχειριστής συνέχισε τη λήψη αποφάσεων που προκάλεσαν προφανείς ζημιές στην FBME και στους πελάτες της. Αξίζει να σημειωθεί ότι, κατά τον χρόνο του διορισμού του, ο Διαχειριστής είχε γράψει ότι ένας από τους στόχους του ήταν να προστατεύσει τα συμφέροντα των καταθετών! Αναρωτιόμαστε πώς θα εξηγούσε τώρα τα λεγόμενά του υπό το φως των μετέπειτα ενεργειών του.

Ερωτήματα άρχισαν να τίθενται σχετικά με την Αρχή Εξυγίανσης σε φόρουμ τόσο εδώ όσο και στο εξωτερικό. Η Βουλή των Αντιπροσώπων της Κύπρου, άρχισε τη διερεύνηση του θέματος και είχε προγραμματιστεί ακρόαση στη Βουλή την 17^η Φεβρουαρίου. Αυτή αναβλήθηκε μετά από παρέμβαση του Γενικού Εισαγγελέα της Κύπρου, αν και κατέστη σαφές ότι οι υπεύθυνοι θα «…κληθούν να λογοδοτήσουν για αυτά που έκαναν, αυτά που δεν έκανα ή αυτά που παρέλειψαν».

Η Διαιτησία στο Διεθνές Εμπορικό Επιμελητήριο στο Παρίσι υπό τη Συνθήκη Λιβάνου-Κύπρου για την προστασία της συν-επένδυσης άρχισε στις 28 Οκτωβρίου. Η πρώτη εντολή της ήταν να θέσει τέρμα σε όλα τα μέτρα που θέσπισε η Αρχή Εξυγίανσης για να ελέγχει τα κεφάλαια της FBME για τους δικούς της λογαριασμούς, ή να αλλάξει το καθεστώς του υποκαταστήματος με οποιονδήποτε τρόπο, μέσω πώλησης ή κλεισίματος.

Aργότερα, στις 31 Οκτωβρίου, αποκαλύφθηκε ότι η Διοικητής της ΚΤΚ, Χρυστάλλα Γιωρκάτζη , είχε εμπλακεί σε περιπέτειες σχετικά με την προσωπική σύμβαση εργασίας της και μια σύγκρουση συμφερόντων στη νομική υπόθεση εναντίον του πρώην προέδρου της Λαϊκής, Ανδρέα Βγενόπουλου. Αυτή τη στιγμή, η Κυβερνήτης διερευνάται από το Γενικό Ελεγκτή, σε σχέση με την υπόθεση Βγενόπουλου.

Αμφισβητώντας τη συμπεριφορά και την ικανότητά της, ένας βουλευτής ρώτησε γιατί επιτράπηκε σε αυτήν και την Αρχή Εξυγίανσης να χειριστούν την κατάσταση στην FBME τόσο κακά, που στο τέλος μπορεί να οδηγήσει σε αποζημιώσεις εκατομμυρίων ευρώ κατά της Δημοκρατίας.

Αντιμέτωποι με την έλλειψη διαφάνειας στην Αρχή Εξυγίανσης, οι ιδιοκτήτες της FBME ανακοίνωσαν στις 2 Νοεμβρίου ότι είχαν την πρόθεση να καταστήσουν προσωπικά υπεύθυνους ανώτερους αξιωματούχους της ΚΤΚ για τη ζημία που προκλήθηκε στην Τράπεζα και στη θυγατρική της. Αυτή η ιστοσελίδα έχει αποδοκιμάσει πολλές φορές την κατάσταση που έχει δημιουργηθεί από την ανάρμοστη συμπεριφορά της Αρχής Εξυγίανσης, και την έλλειψη ενδιαφέροντος για το δίκαιο και τη διεθνή πρακτική, καθώς και την απροθυμία της να εξηγήσει τι είναι πίσω από τις ενέργειές της ή πώς αναμένει να επιλυθεί το θέμα αυτό. Τον Ιούλιο του 2014 έσκαψαν οι ίδιοι την τρύπα τους. Και από τότε, στην προσπάθεια τους να βγουν, συνεχίζουν να σκάβουν, βυθίζοντας τους εαυτούς τους και τον Κύπριο πολίτη σε ακόμα περισσότερο.

Πέντε φορές μεταξύ Ιουνίου και Νοεμβρίου, η Αρχή Εξυγίανσης έστειλε ομάδες του προσωπικού της ΚΤΚ και της PwC για να διερευνήσουν το κυπριακό υποκατάστημα της FBME. Τα αποτελέσματα ουδέποτε έχουν δημοσιοποιηθεί ή δοθεί στην FBME.

Απαντώντας σε επικρίσεις από ένα από τα μέλη του διοικητικού της συμβουλίου, η ΚΤΚ ανακοίνωσε την πρόθεσή της να αναθέσει μια σημαντική μελέτη με σκοπό να επιφέρει «αναδιάρθρωση και εκσυγχρονισμό». Ας ελπίσουμε ότι αυτό θα περιλαμβάνει τη λειτουργία της Αρχής Εξυγίανσης και της Επιτροπής της, καθώς και μέτρα για την επίβλεψη των δραστηριοτήτων τους.

Το εν λόγω μέλος του διοικητικού συμβουλίου της ΚΤΚ, ο Σταύρος Ζένιος, εξέφρασε ρητά την απογοήτευσή του με τα ανώτερα διοικητικά στελέχη της ΚΤΚ, που φαίνεται να είναι τα πιο αντιδραστικά σε αλλαγές. Παρέπεμψε σε εκθέσεις διεθνών παρατηρητών που έφεραν στην επιφάνεια σημαντικές αδυναμίες που συνέβαλαν στην κατάρρευση του εγχώριου τραπεζικού τομέα το 2013, γράφοντας ότι θα μπορούσαν φέρουν κι’ άλλη καταστροφή. Φαίνεται ότι στην καρδιά του προβλήματος βρίσκεται μια Αρχή Εξυγίανσης που δεν είναι υπόλογη σε κανέναν, εκτός τον εαυτό της.

Η έλλειψη πραγματογνωμοσύνης και εμπειρίας είναι εμφανείς. Η Διοικητής, διορισμένη μόλις λίγους μήνες όταν εκδόθηκε το διάταγμα εξυγίανσης κατά της FBME, ποτέ δεν είχε εργαστεί σε μια κεντρική ή εμπορική τράπεζα. Οι δύο Εκτελεστικοί Διοικητικοί Σύμβουλοι που απαρτίζουν την Επιτροπή Εξυγίανσης μαζί με τη Διοικητή, είναι οικονομολόγοι και πανεπιστημιακοί, και ομοίως έχουν μικρή σχετική εμπειρία. Ο τυφλός οδηγεί τον τυφλό.

Το γεγονός ότι τους έχει επιτραπεί να συμμετάσχουν σε ενέργειες που εξέθεσαν την Δημοκρατία σε τεράστιες ζημιές και οδήγησε πολλούς ανθρώπους στην ανεργία και απώλεια αποταμιεύσεων, δεν είναι τίποτα λιγότερο από ένα εθνικό σκάνδαλο. Απαιτείται ταχεία αντιμετώπιση για να καυτηριαστεί το συγκεκριμένο τραύμα.